نمونه هاى نوید قرآن درباره امام مهدى : 2- وعده خدا

دوشنبه 91/3/8 , 6:13 ع

سعید

نظر

برگرفته از آثار آیة الله سید محمد کاظم قزوینی

و نیز خداوند در قرآن کریم اینگونه از آن حضرت نوید مى دهد:
(( وَعَدَ اللّهُ الّذِینَ ءَامَنُوا مِنکمْ وَ عَمِلُوا الصالِحاتِ لَیَستَخْلِفَنّهُمْ فى الأَرْضِ کمَا استَخْلَف الّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنّ لهَُمْ دِینهُمُ الّذِى ارْتَضى لهَُمْ وَ لَیُبَدِّلَنهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنى لا یُشرِکُونَ بى شیْئاً وَ مَن کفَرَ بَعْدَ ذَلِک فَأُولَئک هُمُ الْفاسِقُونَ ...)) ⁽⁸³⁾
یـعـنـى : خـدا بـه کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده اند وعده داده است که آنان را در روى زمین جانشین دیگران سازد همانگونه که مردمى را که پیش از آنان بودند جانشین دیگران کرد و دینشان را ـ که خود برایشان پسندیده است ـ استوار سازد و وحـشـتشان را به امنیت تبدیل کند، تا تنها مرا بپرستند و چیزى را با من شریک نگیرند. و آنان که از آن پس ، راه کفر و ناسپاسى در پیش گیرند، نافرمانند.
ایـن آیـه شـریـفـه از جـمـله آیـاتـى اسـت کـه بـه آن حـضـرت تاءویل شده است .
معناى آشکار و ظاهر آیه این است که ، خداوند:
1ـ آفـریـدگار تواناى هستى به مؤ منان و شایسته کرداران این امت وعده داده است که آنان را جانشین دیگران سازد...
طـبیعى است که انسان بر روى همین سیاره خاکى زندگى مى کند و آیه ناظر بر همین زمین اسـت و بـیانگر این واقعیت است که خداوند، سرزمین و امکانات کفر پیشگان جهان را به این شایسته کرداران با ایمان مى دهد، و بدانان شرایط و امکاناتى مى بخشد که در زمین با قدرت و عدل و داد فرمانروایى کنند، همانگونه که در گذشته نیز برخى از دوستانش را جانشین دشمنانش ساخته است .
2ـ و نیز به آنان وعده داده است که قدرت و نیرو و امکاناتى به آنان ارزانى دارد که دین مورد پسند او را در همه عرصه هاى زندگى پیاده کنند و شرایط وحشت بار و هراس انگیز اجـتماعى و روانى خویش را به امنیت و آرامش ‍ تبدیل سازند، به گونه اى که جز از خدا و عدالت نهراسند و هیچ قدرتمدار و زورمندى نتواند بر آنان ، شاخ و شانه بکشد. خداى را بـدون ترس و هراس و بصورت آشکار بپرستند و نداى حق و عدالت را به روشنى و با صداى رسا، طنین افکن سازند.
کوتاه سخن این که : با نگرش به ظاهر این آیه ، خداوند به مؤ منان و شایسته کرداران ایـن امت ، نوید جامعه اى را مى دهد که از هر پلیدى و ناپاکى پیراسته است و به تمامى ارزشـهـا و قـداسـتـهـا و فـضـیـلتـهـا و شـایستگیها آراسته است ، این معناى ظاهرى این آیه شریفه .
این وعده شکوهمند خدا که سه بار با ((لام قسم )) مورد تاءکید قرار گرفته است و سه بار با ((نون تاءکید))، تاکنون تحقق نیافته است .
چـه زمـانـى مـردم بـا ایـمـان و شـایـسـتـه کـردار تـوانـسـتـنـد بـا اقـتـدار، حـکـومـت مـهـر و عـدل خـویـش را در سـراسـر جـهـان بـرپـا دارنـد و در کـمال آزادى و بدون ترس و دلهره مقررات عادلانه و جانبخش قرآن را در عرصه هاى حیات ، پیاده نمایند؟
ایـن مـؤ مـنان شایسته کردارى که خداوند در آیه مورد بحث این وعده روح بخش را به آنان مى دهد چه کسانى هستند؟
اگـر شـمـا خـواننده عزیز به تاریخ اسلام و مسلمانان از همان آغاز درخشش انوار نورانى وحـى تـاکـنـون ، مراجعه کنید، به شایستگى در خواهید یافت که این وعده شکوهبار خدا در ظـرف ایـن هـزار چـهـارصـد سـال تـحـقـق نـیـافـتـه و ایـن نـویـد بـزرگ جـامـه عمل نپوشیده است .
مـن فـکـر نـمـى کـنم که وجدان هیچ مسلمان آگاه و باانصافى بپذیرد که منظور از مؤ منان شـایـسـتـه کـردار در ایـن آیـه ((امویان )) و ((عباسیان )) باشند، چرا که تاریخ مورد قـبول امت اسلام و ملل بیگانه ، گواه است که ((امویان )) و ((عباسیان )) در حکومت سیاه و وحـشتناک خود، سهمگین ترین جنایات را مرتکب شدند و خون پاک اولیاى خدا را به زمین ریـخـتـنـد، حـرمتها را هتک کردند و کاخهاى ظلم و بیدادشان لبریز از فسق و فجور و ضد ارزش بـود کـه اگـر بـخـواهـیـم آن جـنـایـتـهـا را بطور دقیق شرح دهیم کتاب از اسلوب و موضوع خود خارج خواهد شد.
بـعـلاوه چـه روزگـارى بـراسـتـى دیـن خـدا بـه تـمکن و اقتدار مورد نظر این آیه مبارکه نائل آمد، تا نوید جهان گستر شدن آن تحق یافته باشد همانگونه که در آیه آمده است :
((وَ لَیُمَکِّنَنّ لهَُمْ دِینهُمُ الّذِى ارْتَضى لهَُمْ ...))
ایـن صـحـیـح اسـت کـه اسـلام به دلیل جامعیت ، محتواى بلند، هماهنگى با فطرت و دیگر ویـژگـیـهـاى خـود و آورنـده و آمـوزگـاران و الگـوهاى حقیقى آن امامان نور علیهم السلام تـاکـنـون بـه مـیـلیـونـهـا دل و قـلب راه یافته و آهسته آهسته به راه خود ادامه مى دهد، اما سـوگـمندانه همچنان فاقد یک قدرت منسجم جهانى است ؛ بطورى که در هر گوشه اى از این جهان پرآشوب ، هر کس مى تواند به جنگ با آن بر مى خیزد و بر ضد آن و پیروان آن دست به شقاوت مى زند.
بـه ((چین )) یا ((شوروى )) یا برخى از کشورهاى افریقایى و اروپایى بروید تا تـرس و هـراسـى را که بر مسلمانان نجات یافته از تصفیه هاى خونین و ظالمانه سایه افکنده است ، بشناسید و با ظلم و فشارى که از هر سو زندگى آنان را احاطه کرده است ، آشنا شوید.⁽⁸⁴⁾
در بـرخـى از کـشـورهـا نـگـاه داشـتـن قـرآن بزرگترین جرم است و نگاه دارنده آن در خور سهمگین ترین کیفرها و سخت ترین شکنجه ها.
دیـگر از دهها میلیون مسلمانى که تنها به جرم ایمان به اسلام و قرآن کشته شدند چیزى مپرس .
در ((چـیـن )) و ((شـوروى )) و ((یـوگـسلاوى )) کشتارگاههاى مهیب و رعب آورى برپا گردید و سیلابى از خون مسلمانان به راه افتاد.
در فلیپین هم اکنون نیز مسلمانان از انواع فشار و سرکوب و محرومیتها رنج مى برند و در ((ویـتـنـام )) جـز خـدا نـمـى دانـد کـه چـه شـمـار مـسـلمـانـان بـدسـت کـمـونـیـسـتـهـا قـتـل عـام شـدنـد و از دهـهـا هـزار مـسـجـدى کـه بـه اصـطـبـل و مـحـل نـگـهـدارى سـلاح و ((کـنـیـسـه )) و مـیـدان ورزش تبدیل شد دیگر مپرس و مگو...
پس چه زمانى نوید و وعده خدا تحقق یافت ؟...
سؤ ال :
مـمـکـن اسـت بـرخى بگویند: ((اسلام در ((جزیرة العرب )) و کشورهاى خاور میانه و بـسیارى از دیگر کشورها بویژه در روزگار فتوحات اسلامى تمکن و اقتدار یافت ... آیا این نوعى تحقق آن نوید نیست ؟))
پاسخ :
صحیح است که اسلام در مقاطعى از تاریخ خویش ، در قلمرو محدودى به قدرت رسید و رهـبرى سیاسى و اجتماعى را به کف گرفت ، اما آیا براستى همین حاکمیت محدود و مقطعى ، نـویـد مـورد نظر قرآن و تحقق آن وعده شکوهمند خداست ؟ اگر چنین است این شرایط که در همان عصر پیامبر تحقق یافت و اسلام بر مدینه و بخشهایى از ((جزیرة العرب )) حاکم گـردیـد. بـا ایـن وصف معنا و مفهوم این نوید شکوهبار قرآنى چه مى تواند باشد که مى فرماید:
((وَعَدَ اللّهُ الّذِینَ ءَامَنُوا مِنکمْ وَ عَمِلُوا الصالِحاتِ ....))
یـعـنـى : خـداونـد به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دهند وعده داده است که آنان را در روى زمین جانشین سازد...
بـنـظـر مـا، مـعـنـاى واقـعـى ایـن نـوید قرآنى این است که روزگارى در پیش است که بر سراسر گیتى حاکم مى گردد و مسلمانان بدون هیچ هراس و دلهره اى راه و رسم مترقى و شعائر و برنامه هاى انسانساز دینى خود را بر پاى مى دارند و در تمامى مناطق مسکونى و آباد جهان ، تنها اسلام ، تدبیر امور و تنظیم شئون بشریت را بدست مى گیرد.
آرى ! این وعده شکوهبار قرآن است و این هم تاکنون ، تحقق نیافته است .
معناى این آیه در پرتو روایات
امـامـان مـعـصـوم و آمـوزگـاران راسـتـیـن قـرآن نـیـز در تـاءویـل آیـه مـورد بـحـث بـر ایـن انـدیـشـه رهنمون هستند که این وعده پرشکوه خدا تحقق نیافته و به هنگامه ظهور حضرت مهدى علیه السلام تحقق خواهد یافت .
بـزودى در هـیـمن کتاب با روایات معتبرى روبرو خواهید شد که بطور صریح و بى هیچ ابـهـامـى ایـن آیـه قـرآن را بـر عـصـر ظـهـور آن حـضـرت و حـکـومـت عدل و مهر او منطبق ساخته اند.
براى نمونه :
1ـ از چـهـارمین امام نور علیه السلام آورده اند که آیه مورد بحث را، تلاوت کرد و فرمود: ((بـخـدا سـوگـنـد کـه ایـن مـؤ مـنـان شـایـسـتـه کـردار، شـیـعـیـان مـا اهـل بـیـت هـستند و خداوند این نوید و وعده شکوهبار را بدست بزرگ مردى از ما تحقق خواهد بـخشید او مهدى این امت است و کسى که پیامبر در مورد او فرمود: اگر از عمر دنیا تنها یک روز بـاقـى مـانـده باشد خداوند آن روز را آنقدر طولانى خواهد ساخت تا مردى از عترت من که نامش ، نام من است بر جهان حکومت کند و زمین را همانگونه که به هنگام ظهور او لبریز از ظلم و جور است مالامال از عدل و داد سازد.))⁽⁸⁵⁾
2ـ و از دو امـام مـعـصـوم حضرت باقر و حضرت صادق علیهم السلام نیز همین سخن روایت شده است و آنان نیز درست همین نوید را داده اند.
مـرحـوم ((طبرسى )) پس از نقل این روایت مى گوید: ((منظور از مؤ منان شایسته کردار، پـیـامـبـر و خـانـدان اویـنـد و ایـن آیـه در بـردارنـده نـویـد حـکـومـت عـادلانـه جـهـانـى اهل بیت ، استقرار اقتدار آنان در سراسر گیتى و برچیده شدن وحشت و هراس آنان با ظهور حضرت مهدى علیه السلام است .))
و مـى افـزایـد: ((خاندان پیامبر در مورد این واقعیت اجماع و اتفاق نظر دارند و روشن است کـه اجماع آنان همانند قرآن حجت است . چرا که پیامبر گرامى (ص ) فرمود: ((مردم ! من از مـیـان شـمـا مـى روم اما دو گوهر گرانبها در میان شما به یادگار مى گذارم : یکى کتاب خـدا، قـرآن و دیـگـرى خـانـدانـم . و ایـن دو تـا روز رستاخیز و ورود بر من در کنار حوض کوثر، از هم جدایى ناپذیرند.))
آنـگـاه مـى افـزایـد: ((نـویـد شـکـوهـمـنـد ایـن آیـه قـرآن نـیـز کـه تـمـکـن و اقـتـدار اهـل بیت و استقرار دین خدا بر روى زمین بوسیله آنان است ، وعده اى است که تاکنون تحقق نـیـافته است از این رو آن حضرت در انتظار دریافت فرمان ظهور از جانب خداست ، چرا که خداوند در وعده اش تخلف نمى ورزد.))⁽⁸⁶⁾
نمونه هاى نوید قرآن درباره امام مهدى : 3- شایستگان ، وارث زمین

قرآن در آیه دیگرى مى فرماید:
(( وَ لَقـَدْ کـتـَبـْنـَا فـى الزَّبـُورِ مـِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الاَرْض یَرِثُهَا عِبَادِى الصالِحُونَ .)) ⁽⁸⁷⁾
ما در زبور (و کتابهاى آسمانى پیشین ) پس از نوشتن در لوح محفوظ، نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث مى برند.
مفسران در تفسیر این آیه ، در معناى ((زبور)) و ((ذکر)) به توفق نرسیده اند؛ اما این دیـدگـاهـهـاى مـتـفـاوت ، اخـتـلاف جـوهـرى نـیـسـت ، چرا که معناى زبور، چه کتاب آسمانى نازل شده بر داود پیامبر باشد یا مقصود از آن جنس ‍ کتابهاى آسمانى مهم نیست همچنانکه مـعـنـاى ((ذکـر)) نـیـز در آیـه شـریـفـه ((تـورات )) بـاشـد یا ((قرآن )) یا ((لوح مـحـفـوظ)) هـمـچـنـانـکه مفسرین گفته اند، به محتواى آیه صدمه اى نمى زند و معناى آیه اینگونه است :
((و ما در کتابهایى که بر پیامبران فرو فرستادیم یا در ((زبور)) که آن را به داود پـیـامـبـر نـازل ساختیم ، پس از نوشتن در لوح محفوظ یا تورات و یا قرآن ، نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به میراث مى برند.))
طبرسى و دیگران در تفسیر آیه از پنجمین امام نور علیه السلام آورده اند که فرمود:
((هم اصحاب المهدى فى آخر الزمان )) ⁽⁸⁸⁾
یعنى : اینان یاران حضرت مهدى علیه السلام در آخر الزمان هستند.
به باور ما، موضوعى که خداى جهان آفرین در ((زبور)) و در ذکر نوشته است و آن را بـا ((لقـد)) و ((ان )) دو بـار، سـخـت ، مـورد تـاءکـیـد قـرار داده ، شـایـسـتـه اسـت که موضوعى بسیار اساسى و حساس در نهایت اهمیت باشد.
صـحـیـح اسـت که برخى مفسران مقصود از ((زمین )) در آیه مبارکه را زمین بهشت دانسته و آیـه را ایـنـگـونـه مـعـنا کرده اند که : ((بندگان شایسته خدا، زمین بهشت را به ارث مى بـرنـد.)) و بـرخـى نـیـز زمـین مورد نظر را همین سیاره خاکى دانسته اند که سرانجام امت مسلمان آن را با فتوحات خویش به ارث مى برند.
امـا ایـن دو دیـدگـاه مـعـنـاى ظـاهـرى آیـه اسـت و مـعـنـاى نـهـان و تـاءویـل آیـه شـریـفـه ایـن اسـت کـه : ((بـنـدگـان شایسته خدا بر سراسر جهان حکومت عادلانه و انسانى خویش را، برقرار خواهند ساخت .))
مرحوم ((شیخ طوسى )) در تفسیر آیه شریفه از امام باقر علیه السلام روایت کرده است که :
((ان ذلک وعد الله للمؤ منین بانهم یرثون جمیع الارض .)) ⁽⁸⁹⁾
یـعـنـى : این وعده قطعى خدا بر مؤ منان است که آنان تمامى زمین و زمان را به ارث خواهند برد.
این آیه مبارکه از نظر معنا، به آیه پیش شباهت دارد که مى فرماید:
((لیستخلفنهم فى الارض ))
در ایـن دو آیـه ، چـه تـعـبـیـر زیـبـایـى بـه کـار رفـتـه اسـت ، تـعـبـیر به ((ارث )) و ((استخلاف )) که ((ارث )) انتقال ثروت و امکانات از مرده به زنده و ((استخلاف ))، نیز قرار دادن یکى بجاى دیگرى را مى گویند.