سرانجام هشدار کارشناسان در باب ایدز رنگ واقعیت به خود گرفت و آژیر قرمز موج سوم ایدز به صدا در آمد. پیش از این مرضیه وحید دستجردی از در راه بودن آتشفشان ایدز خبر داده بود که در صورت فوران، گدازههای آن همه جامعه را میسوزاند. مسوولان دیگر نیز برنامههایی پیشنهاد داده بودند که موج سوم قابل پیشگیری باشد. با این همه آنچه مسوولان در باب ایدز هشدار داده بودند رخ داد و این موج از راه رسید.
عباس صداقت، رییس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت از آن دسته بود که با نگرانی از تغییر الگوی گسترش ایدز گفته بود: «باید بحرانها در جوانان و نوجوانان مدیریت شود و در رفتارهای پرخطر همچون اعتیاد و ارتباط جنسی مداخله کنیم تا بتوان موج سوم ایدز قابل پیشگیری باشد.» او هشدار داده بود که «اگر تا 5 سال آینده مداخلات در این زمینه صورت نگیرد، باید منتظر رسیدن موج سوم انتقال ایدز از ارتباط جنسی غیرایمن باشیم.» حالا در جدیدترین اظهارنظرها دبیر کمیته پیشگیری و کنترل ایدز سازمان بهزیستی کشور از آغاز موج سوم ایدز به دلیل رفتارهای پرخطر جنسی خبر داده است.
دکتر مجید رضازاده با بیان اینکه ایران در کنترل شیوع HIV در معتادان تزریقی موفق بوده است، در عین حال از آغاز موج سوم این بیماری ناشی از انتقال ویروس HIV از طریق رفتارهای پرخطر جنسی ابراز نگرانی کرد و به ایسنا گفت: «طی دهه 70 شروع ایدز در میان معتادان تزریقی روز به روز افزایش مییافت. براساس تازهترین گزارش وزارت بهداشت، در سالهای اخیر چنین وضعیتی را در میان افرادی که دارای رفتارهای پرخطر جنسی هستند، شاهدیم.» رضازاده ادامه داد: «از آنجا که تمام گروههای آسیبدیده اجتماعی مثل دختران فراری و زنان آسیبدیده، چنین رفتارهای پرخطری ندارند، نمیتوان آمار دقیقی از تعداد افراد در معرض HIV از طریق رفتارهای پرخطر جنسی ارایه داد.»
پاییز سال گذشته بود که وزیر بهداشت در اقدامی بیسابقه در برابر دوربینهای تلویزیونی و خبرنگاران در حاشیه نشست با مدیر اجرایی برنامه مشترک سازمان مللمتحد در زمینه «ایدز» اعلام کرد که آتشفشان ایدز در راه است و با اعداد و ارقام، ادعای خود را مستند کرد. وی بیشترین مبتلایان به ایدز را مربوط به معتادان تزریقی عنوان کرد و گفت: «در حال حاضر 7 درصد از مبتلایان به ایدز را افراد در معرض خطر مسائل اخلاقی و رفتاری تشکیل میدهند که با افزایش رفتارهای پرخطر در آینده ممکن است با آتشفشانی از بیماری ایدز در کشور روبرو شویم، بنابراین لازم است در این زمینه اطلاعرسانی لازم به مردم صورت گیرد.»
با این همه او به تغییر رتبه ابتلا به ایدز از طریق سرنگ آلوده اشاره و اعلام کرد که در صورت ادامه این روند رتبه نخست به رفتارهای پرخطر جنسی اختصاص خواهد یافت. وحید دستجردی اظهار داشت: «خطر ارتباطات جنسی غیرقانونی و غیراخلاقی میتواند افراد را به شدت در معرض ابتلا به ایدز قرار دهد و بررسیها نشان داده که بسیاری از افراد خیابانی مبتلا به ایدز هستند که میتوانند دیگران را نیز درگیر این بیماری کنند.»
وی در ادامه با اشاره به شناسایی حدود 22 هزار ایرانی مبتلا به ایدز گفت: «بیش از 80 هزار فرد مبتلا به ایدز در کشور وجود دارد که یکچهارم آنها شناسایی شدهاند که البته این میزان نسبت به آمار دنیا، آمار بالایی نیست، اما نسبت به فرهنگ کشور آمار بالایی است.»
رسیدن سومین موج، دور از انتظار نبود. هشدارها نشان میداد که پیشگیری امکانپذیر است، اما تعلل مسوولان سبب شد تا این امر محقق شود. از 24 سال پیش تاکنون که ابتلای 5 درصد از بیماران تالاسمی و هموفیلی به ویروس HIV به عنوان نخستین مبتلایان ایدز در کشور به ثبت رسید تا امروز، آمار HIV مثبتهای کشور به بیش از 22 هزار نفر رسیده است.
ابتلای بیماران تالاسمی و هموفیلی، موج نخست ایدز در کشور بود؛ اگرچه به اعتقاد مسوولان ذیربط این تنها آمار رسمی است و مبتلایانی که به آنها دسترسی وجود ندارد، بسیارند. غربالگری فرآوردههای خونی نخستین اقدام کمیته کشوری مبارزه با ایدز بود و بیشترین بار این کمیته به دوش وزارت بهداشت، اما امروز نهادهای دیگری نیز پایشان در کمکرسانی به مبتلایان به ایدز گیر است. از سازمان بهزیستی گرفته تا ستاد مبارزه با موادمخدر هریک در این امر دخیل هستند.
موج دوم ایدز با ابتلای معتادان تزریقی از طریق استفاده از سرنگ مشترک آلوده بروز کرد و حالا موج سوم از طریق رفتارهای پرخطر جنسی جان گرفته است.
آمارهای وزارت بهداشت نشان میداد موارد ابتلا به ایدز از طریق رفتارهای جنسی پرخطر رو به افزایش است و میتواند زنگ خطر برای تشدید عواقب ناگوار این بیماری در جامعه باشد. بدون شک در این میان نقش زنان خیابانی پررنگ و برجسته است. زنانی که میان مجرم بودن و قربانی بودن سرگردانند. چراکه یک روز در رسانه مجرم اعلام میشوند و یک روز قربانی. نیروی انتظامی از عدم همکاری بهزیستی درباره آنها سخن میگوید و بهزیستی از کمبود امکانات و اعتبارات برای رسیدگی به آنها.
پیش از این نیز رییس انجمن ایدز ایران از ورود به موج سوم ابتلا به ایدز در کشور یعنی ابتلا از طریق مسائل جنسی ابراز نگرانی کرده بود. کارشناسان بسیاری نیز بر ضرورت آموزشهای گسترده بهداشت جنسی به افراد جامعه تاکید کرده بودند.
حمیدرضا شاعری رییس انجمن ایدز ایران گفته بود: «از 8 سال پیش تاکنون برنامه کاهش آسیب در کشور آغاز شده و این برنامه توانسته است تا حدود زیادی عفونت ایدز را در بین معتادان تزریقی کنترل کند، اما بسیم آن میرود که این موج به موج سوم یعنی سرایت جنسی منتقل شود. اینکه ابتلا به این عارضه به سمت مسائل جنسی برود یک سیر طبیعی در دنیا محسوب میشود.»
وی با اشاره به برنامه استراتژیک ملی در خصوص کنترل ایدز خاطرنشان کرد: «سومین برنامه استراتژیک ملی از برنامه پنجساله در حال اجراست که اولین برنامه دسترسی به معتادان پرخطر بود که این دسترسی به کمک کلینیکهای مثلثی و مراکز کاهش آسیب امکانپذیر شد، اما جمعیت افراد پرخطر مانند زنان خیابانی هنوز به طور کامل کنترل نشده است و بیم آن میرود که به علت عدم دسترسی به آنها ابتلا به ایدز در بین این جمعیت رشد یابد. لذا باید هرچه سریعتر برای جلوگیری از رسیدن به موج سوم ابتلا به ایدز زنان خیابانی و افراد پرخطر جنسی را کنترل کنیم.»
با این همه آتشفشان ایدز رو به فوران است. حالا که پس از رسانهیی شدن این خبر مردم با چشمهایی نگران به دستان مسوولان خیره شدهاند انتظار میرود تا اقدامی جدیتر انجام و کمیتهیی مشترک بین تمام نهادها تشکیل شود. انتظار میرود اعتبارات و امکانات لازم برای درمان زخم جامعه اختصاص یابد.