اینترنت  ونقش آن درعملیات روانی             تألیف : قاسم مولوی

"مقدمه"

جنگ در معنی منحصر به فرد خودش دارای دو شق می شود, ابتدا جنگ فیزیکی و سپس جنگ عصبی و روانی . جنگ فیزیکی امری کاملا" شناخته شده استو لازم نیست در موردش چیزی اضافه گفته شود ولی معنی جنگ روانی در دیدگاه های بسیاریاز مردم ناشناخته مانده است تاریخچه جنگ روانی را می توان به سالها پیش و تمدن هایاولیه ی بشر بازگرداند . به زمان جنگ ها و مبارزات قبایل و اشخاص با همدیگر کهعلاوه بر عملیات جنگیدن ( فیزیکی ) از اَداها و نمود های خاصی نیز برای ترساندن حریفاستفاده می کردند . بی شک بشر این فن را از طبیعت عاریه گرفته و به تکمیل آنپرداخته است . طبیعت که شامل موجودات غریزی دور و بر انسان می شود , با کاربردقوانین ساده و ابتدایی در دل همدیگر رعب و وحشت ایجاد می کردند تا از مردن خودجلوگیری کنند . جنگ فیزیکی و روانی در بیشتر جنبه ها با هم تفاوت دارند ولی در کلاگر بخواهیم آنها را درست کالبد شکافی کنیم , جنگ روانی و جنگ فیزیکی در وجود دشمنبا یکدیگر     متشابه اند . زیرا وجود دشمن ( همان نابود کننده ی طبیعی ) موجبات انسجامگروه و یا دسته ها را فراهم می کند تا در مقابل دشمن فرضی ایستادگی کنند . ولی درکل جنگ روانی بخشی از جنگ فیزیکی می باشد.در بسیاری از متونی در رابطه باجنگ روانی بحث کرده اند , از متون ابتدای تمدن مانند کتاب دولت افلاطون تا دکترینهای جدید و معتبر جهانی ولی در این میان می توان 170 روش برای دامن زدن به جنگروانی را نام برد . این روش ها گاهی سیاهترین و ننگ آور ترین قوانینی است که برایفریب دادن ملت ها به کار گرفته می شوند و گاهی نیز دیدی مفیدتر بر آنها حکم فرماستو در صدد بهبود دادن ناخودآگاه مردم دررابطه با امور جاری زندگی و جامعه هستند.

عوامل موثر در جنگ روانی :

عوامل ذهنی:

الف:شناخت ذهنی افراد مخاطب

 ب:انگیزههای فردی

ج:گرایشهایروانی
عوامل محیطی:

الف: تفاوتهای , بینشی – مذهبی

 ب:تفاوتهای قومی نژادی

ج:تفاوتهای طبقاتی ( ثروت )

این درجه بندی ها براساس دادن راهبردهایی مناسب برای در دست گرفتن تدبیر اداره کردن جنگ روانی در مواقعلزوم می باشد . عوامل ذهنی , بیشتر به نوع تاثیراتی که جنگ های روانی بر ذهن فردیتهر مخاطب می گذارند نظر دارد و می کوشد تا می تواند این تاثیرات را بهتر و بیشترکند . عوامل محیطی , بر اصول حکمفرما بر جامعه ناظر است و سعی می کند از نقاط کوریکه در دیدگاه های جامعه وجود دارد برای بهره برداری ها خود استفاده کند و یامقرضانه به آنها نپردازد.

 برخی از ویژگیهای کارکنان جنگ روانی که در خدمترسانه ها و دولت ها خدمت می کنند باید اینها باشد:

1.از نزدیک با خصوصیاتروانی و اجتماعی و روحیات فردی جامعه آشنایی داشته باشند . زیرا در این صورتمخاطبین بهتر به آنها اعتماد خواهند کرد و از طرفی بیشتر می توانند به خواص قومی وملیتی نزدیک شوند.

2.تسلط کامل به زبان جامعه . راز ارتباط برقرار کردن با بومیهای یک جامعه تسلط بر دایره ی واژگان آنها است . کسی که برای این سرویس ها کار میکند باید مانند مردم کوچه و بازار. با کلمات و لحنها , مشکلات , دردها و بسیاریدیگر از شاخصه های آنها  آشنا) باشد.

3.سطح بالای سواد و آگاهی در رابطه با مسایلمربوط به جامعه.

4.دارا بودن فکری خلاق وتحلیلی از مسایل سیاسی.ازدیگر جنبه های جنگ روانی می توان دلایل پذیرش و یا نپذیرفتن آن را نام برد . کسانیکه تحت دکترین ها به تحقیق و تفحص در این موارد همت می گمارند باید از گفتن کلماتکلی و انتزاعی بپرهیزند و نیز از طرح مباحث ایدئولوژیک و عمیق نیز دوری کنند زیرامخاطبین عامی اکثرا" دانش فهم آن را ندارند و نمی توانند پیام مطلب را درست دریافتکنند برای همین پیام رسانی باید در عین سادگی انجام گیرد , مانند یک ارتباط ساده ومعمولی که مردم در کوچه و خیابان با یکدیگر بر قرار می کنند ولی نقطه ی تفرق در ایناست که برای پذیرش و نهادینه کردن , از جلوه های ویژه و فنون خاص تصویری و یا جابهجایی کلامی در اخبار استفاده می شود البته شایان ذکر است که عواطف و عقاید مخاطبنباید مورد تاخت و تاز قرار گیرد , مخاطب تنها باید به تدریج در روند احساساتی ترشدن قرار گیرد تا در موقع لزوم طغیان کند و خودش به دست خودش عقایدش را دوربریزد"

در عصر حاضر دامنه گسترش رسانه های جمعی به ویژه اینترنت  تمامی زوایای جوامع بشری را در برگرفته است بدون اغراق می توان ادعا کرد که تکنولوژی های اطلاع رسانی بعد از اتم بیشترین توجه محافل قدرتهای جهانی را به خود اختصاص داده است زیرا در مسیر تحول قدرت تاکتیک های اطلاعاتی ورایانه ای نسبت به سایر عناصر قدرت نقش تعیین کننده تری در میزان نفوذ وتأثیر گذاری به رفتار (عملیات روانی ) افراد وجوامع پیدا نموده است به همین جهت نظم نوین بین المللی که عملاً با فرو پاشی شوروی سا ختار قدرت در نظام بین المللی دگرگون شد مؤلفه های جدیدقدرت رادر ساختار جهانی پایه ریزی کرد پیشرفت ها وتکنولوژی  اطلاع رسانی وبزرگراه های اطلاعاتی ورایانه ای  یکی از محورهای مهم  برای مانور قدرتها در حال حاضر وآینده عصر انفور ماتیک است خواهد بود بطوری که شاهد استفاده وسیع از رایانه وسایر وسائل اطلاع رسانی در معا دلات سیاسی . اقتصادی . فرهنگی .اجتماعی و... هستیم در عصری که ما زندگی می کنیم که به عصر ارتباطات وانفجار اطلاعات معروف شد ه رایانه یکی از ابزارهای قوی تبلیغاتی در عملیات روانی نقش ارزنده ای ایفاء خواهد کرد.

 

تاریخچه واهمیت موضوع عملیات روانی

 

زمانی که انسان پا به عرصه وجود گذاشت دریافت که می تواند هم بر اطرافیا ن بر دشمن در زمان قدیم استفاده می شده  مانند فریب ، افتراء ، ناسزاگویی ، شایعه ، تحقیر کردن ، اغوا نمودن  وترغیب کردن ، گمراه سازی. تهدید ، ترس وحشت  ایجاد اختلاف، و.... عملیات روانی در جهان خویش اثر بگذارد هم اینکه از آنان تأثیر بپذیرد . زیرکی، هوشمندی، آگاهی از سرشت افراد وحدس وکمان نخستین وسایلی  بودند که انسان را درآگاهی یافتن از روان و اذهان دیگران یاری نمودند کشف اسراری که رفتار وگفتار را تحریک  می کنند نیز یکی از وسایل برتر شمرده می شد. قضات. سیاستمداران. فرماندهان.نظامی . وجادوگران در قدیم از توانایی های فوق برخوردار بودند که هدف آنها چیرگی بر عقل وروان انسانها بدون در گیری نیروی نظامی وخون ریزی برای تحت تأثیر قرار دادن اندیشه ها ، باورها، افکار واحساسات ملتها می باشد شیوه ها وسایل متعدد ی برای تأثیر گذاری امروز چهره ای متفاوت وپیچیده تری به خود گرفته است به گونه ای که بخشی از فعالیت سیاسی ، نظامی اقتصادی اجتماعی کشورها شده است عملیات روانی که از آن به عنوان شگفت انگیز ترین پدیده  اجتماعی یاد می شود ریشه در اعماق حیات انسان واعصار گذشته  دارد تاریخ بشری با شروع جنگها ی ابتدایی شبه نظامی وکنش های متقابل خصومت آمیز میان افراد شروع شده است تقریباً تمام تمدنهای جدید زاییده جنگ واضمحلال تمامی تمدنهای معروف قبلی بر اثر جنگ بوده است  بنابراین سخن از عملیات روانی مضمون جدیدی برای اندیشه ای قدیمی بوده که فرایند پر فراز ونشیب وپیچیده ای دارد.

 

تعاریف مختلف از جنگ روانی

سن تزو صاحب کتاب مشهور "هنرجنگ" می گوید :

 در جنگ ها با استفاده از صدای طبل  وافراشتن پرچم ها ومتأثر کردن اذهان نیروهای دشمن و با استفاده از جاسوسان باید آنچنان وضعیتی را بوجود اورد که موجب شکست دشمن گردد

با نگاهی گذرا به تاریخ می توان به این نکته پی برد که عملیات روانی خود از اوایل حضور بشر وجود داشته وهر اندازه تاریخ زندگی بشر از گذشته دور فاصله می گیرد و به عصر     ار تباطات نزدیک می شود بر ابعاد وگستردگی  وپیچیدگی  آن افزوده می شود بویژه با پیدایش زندگی قسمتی و ظهور وسایل ارتباط جمعی  ورسانه ها ی گوناگون که رشد فن آوری وعلوم ارتباطات نقش عمده ای در پیشرفت عملیات روانی  وکارکردهای آن داشته است.

   "صلاح نصر"

1. جنگ روانی همان جنگ حکم وعقیده است خواه به صورت نفی آشکار شفاهی ویا کتبی باشد . اساساً جنگ روانی سلامی است که به انسان و عقل او توجه دارد و هرگاه امکان برقراری ار تباط عاطفی  با مخاطب را داشته باشد می تواند به اعماق او نفوذ کند .     

   "جان کالینیز"

2. جنگ روانی عبارت است ازاستفاده طراحی شده از تبلیغات  وابزارهای مربوط به آن برای نفوذ در خصوصیات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی مجری جنگ روانی می شود

    "جودت عبدالکریم"

3. جنگ روانی عبارت است از بکارگیری آگاهانه یک سری فعالیتهای معیین به منظور اثرگذاری بر افکار ، احساسات ورفتار گروهی از مردم ، هدف از این فعالیتها تضعیف یا تقویت روحیه افراد می باشد .

   "لیترگر"

4. استفاده از تبلیغات در برابر دشمن همراه با دیگر وسایل اجرایی نظامی، اقتصادی، ویا سیاسی که احتمالاً برای تقویت تبلیغات ضروری است را جنگ روانی گویند  

 

   "ولز"

5. جنگ روانی عبارت بد بینانه ای است که از کوبلز واستالین به عاریت گرفته شده است اگر ما به استفاده از آن برای توجیه اعمال خود مضر باشیم  آن گاه احترام خود را نزدافکار عمومی از دست خواهیم داد

     

6. جنگ روانی عبارت است از فرایند صحیح وطراحی شده از تبلیغات ودیگر اقداماتی که هدف اصلی آن نفوذ در عقاید. احساسات .عواطف . تمایلات ورفتار مخاطبان وتأثیر گذاری آنان برای دستیابی به اهداف و مقاصد ملی باشد

اهمیت ضرورت شناخت ویاد گیری اینترنت

در عصر حاضر علم وتکنولوژی با پدیده های نوینی مواجه است مفید بودنشان برای اجتماعات انسانی مضراتی نیز به دنبال دارد از جمله پدید های نوین اینترنت است که ابزاری مانندیک شاقی میوه خوری است که می توان از آن استفاده مفید یا مضر داشتاینترنت به عنوان یکی از اساسی ترین وبنیادی ترین ابزار در عملیات روانی است اینترنت دارای قابلیتهای بیشماری است که به یک شبکه جهانی معروف شده برای بیان اندیشه ها وافکار انسان وانتقال آن به دیگران از ابزار متفاوتی استفاده می شود که با شرایط واوضاع سیاسی تاریخی اقتصادی شکل می گیرد .به عبارت دیگر برای برقراری ارتباط وانتقال افکار واطلاعات در هر جامعه متناسب نیازهای درک شده وپیشرفتهای بوجود آمده در طول زمان ابزار ووسایل معینی به وجود آمده است بلند کردن صدا استفاده از جارجی ، طبل، آتش، دود ، نقاشی ، علامات ونشانه ها از قدیمی ترین ابزارهای بکار رفته برای انتقال افکار واعلام نیازهای فردی وگروهی بوده اند با گذشت زمان وتکامل روز افزون زندگی بشر بر خورد افکار وعقاید در جوامع مختلف روند پیچیده ترشدن خود را طی می کرد وفعالیت های تبلیغاتی که به منظور ایجاد ارتباط وتأثیر گذاردن بر افکار ورفتار وعقاید مخاطبان انجام    می شود به ابزار ووسایل مدرن وپیشرفته نیاز مند شد یکی ازاین ابزارها اینترنت است .

اینترنتیک شبکه جهانی است که فراگیر ترین وبزرگترین اجتماع کامپیوترهای جهان است که توسط  مردم کشورهای مختلف دنیا با یکدیگر ارتباط برقرار می نمایند در این شبکه بزرگ جهانی هم نوع اطلاعات مورد نیاز انسان وجود داشته ولحظه به لحظه این اطلاعات روبه افزایش است اطلاعات موجود در این شبکه در زمینه های مختلف سیاسی ادبی فنی پزشکی مهندسی و.... است در سال 2004 براساس آمار بالغ بر 6000000سایت اینترنتی وجود دارد در این شبکه ها می توانیم اطلاعات مورد نیاز خود را در هر زمینه تنها با فشردن چند کلید در مدت چند ثانیه دسترسی پیدا کنیم اینترنت یک شبکه عمومی است ومختص به قشر خاصی نبوده اطلاعاتی که در شبکه اینترنت وجود دارند تنها به صورت متن نیست بلکه شامل تصاویر وفیلم وصوت در سایت های مختلف قابل بهره برداری است.

     اینترنتیک وسیله الکترونیکی واسط بین دارنده اطلاعات از یک طرف ومصرف کننده آن از طرف دیگر است سابقه اینترنت به نام آریانت در دهه 1960که توسط پنتا گون راه اندازی شد بر می گردد که دو هدف را دنبال کردند 1. ارتباط وزارت دفاع آمریکا با دانشگاه های این کشور 2.  جلوگیری از نابود شدن اطلاعات در صورت بروز جنگ هسته ای

اینترنت با بردی خوب وتأثیر نفوذ بسیار زیاد روی مخاطب است اینترنت اطلاعات را در مقیاس گیگا بایت در ثانیه جابه جا می کند ومی توان با روشهای متعدد به اطلاعات موجود در آن دست یافت امروز بالغ بر یک میلیارد نفر از اینترنت استفاده می کنند سهم نوجوانان وجوانان آمریکا در این موضوع بالغ بر80 درصد است.

در مورد عوامل پیشرفت و گسترش چشم گیر اینترنت دو عامل متضاد وجود دارند از طرفی اینترنت در پی برنامه های امنیتی وزارت دفاع آمریکا با همکاری علمی  برخی دانشگاهها ی آن کشور در ایجاد شرایط فنی برای ظهور انقلابی جدید در فناوری اطلاعاتی پایه به عرصه وجودگذاشت وازطرف دیگر کوششهای آزادی خواهانه واعتراضات مجامع دانشگاهی در دهه 60و70 در جنبشهای دانشجویی ایالات متحده سبب گسترش وپیشرفت هرچه بیشتر این شبکه شد باگسترش وپیشرفت روزافزون این پدیده ارتباط وبه موازات آن کاهش بهای رایانه های مقطعی  وافزایش قدرت ارتباطی آنها ونیز سهولت دستیابی به شبکه اینترنت تحولات عمده ای در مسائل علمی ، اجتماعی ، سیاسی، و.... پدید آمد بدین گونه که این پدیده به صورت بخش بسیار مهمی از زندگی بشریت در آمده است.

 

نقش اینترنت در عملیات روانی

براساس نظر کارشناسان میدان جنگ کنونی افکار واذهان مردم است ومیزان برد وباخت به فرهنگ هر جامعه بستگی دارد در واقع سلاحهای کشتار جمعی سلاحهای انفصال جمع هاست ودر حال حاضر ««در روشهای خبری در اینترنت »» است اینترنت هم برای اهداف تهاجمی وهم برای اهداف دفاعی استفاده می شود که ابزار بسیار مهمی برای اجرا به شما ر می رود وبه باعث می شود تا نیروهای استفاده کننداز این رسانه به توانایی ها وبرتر یهای اطلاعاتی چشمگیر دست یابند اطلاعاتی برای عملیات روانی مفید وقابل بهر برداری خواهد بود که ویژگیهای عمق ، روزآمد ی اعتبار وجامعیت وتناسب با اهداف عملیات روانی را داشته باشد این ویژگیها در اینترنت وجود دارد .

عصر اطلاعات که در اواخر دهه 90 اغاز شد بارواج استفاده از اینترنت سرعتی رو به رشد یافته است تحولات جدید در سرعت دسترسی به داده ها وحجم وتبادل اطلاعات کره زمین را در دهه اول هزاره جدید به مکانی شگیفت انگیزی تبدیل کرده اینترنت می تواند با چهار عامل تحول وانقلابی در عملیات روانی پدید آورد 1. ایچاد یک شبکه روانی اینترنتی           2. هماهنگی 3. تجزیه وتحلیل تأثیر وکارایی 4. اجراء

شبکه روانی اینترنت مانند شبکه های مشابه در عرصه های دیگر است که زمینه ارتباطات وکسب اطلاعات را برای کارشناسان عملیات روانی فراهم می اورد واین عامل برای تحقق هماهنگی کاملاً ضروری به نظر می رسد به عبارت روشن تر هماهنگی از را ه دور ایجاد پایگاه داده ها ی عملیات روانی به منصه ظهور می رسد این شبکه می تواند مواردی مانند تجربه های عملیات روانی اهداف کنونی وشیوه های مؤثر این عملیات ومواردی مانند آن را شامل می شود از میان چهار عامل فوق عامل اجرا بیانگر شیوهای انجام عملیات روانی است شبکه اینترنتی روانی را می توان به سادگی برای تحلیل تأثیر وکارائی عملیات روانی به کار گرفت مشاهده وکنترل وسایلی که برای اجرای عملیات روانی ساخته شده است نمونه ساده این موضوع به حساب می آید به این علت در آینده نزدیک تحولی را در عرصه عملیات روانی شاهد خواهیم بود که در پیشرفتهای آینده را در زمینه سخت افزار ونرم افزار سرعت تبادل وحجم داده ها افزایش خواهد داد و محدودیتهای کنونی استفاده از شبکه اینترنت را به کلی از بین  خواهد برد در صورت تحقق این پیشرفتهای زود هنگام اینترنت بستری خواهد شد برای به وقوع پیوستن مورد بحث در عرصه عملیات روانی وزمینه ساز شرایطی برای ارتقاء به قابلیتهای عملیات روانی به منظور دست یابی به اهداف تبین شده.

 

فرصتها و کار کردهای مثبت اینترنت:

 

از توضیحاتی که داده شده عبور کنیم وسائل ارتباط جمعی بویژه اینترنت وسیله ارتباطی مقتدر وسریعی است که می تواند عامل ارتباطی مهمی جهت تبادل اخبار ورویداهای جدید واشاعه فرهنگهای اصیل وشناساندن ممالک متعدد وبدون صرف هزینه سفر باشند بطور کلی پیشرفت شبکه کامپیوتری بویژه توسعه وگسترش جهانی اینترنت دارای کاربرد مثبت وآثار وفوائد زیادی در تمام زمینه های علمی وغیر علمی است چرا که بخاطر فراهم کردن امکان استفاده بهینه از ابزارها ووسائل  ارتباطی زمان دستیابی به اطلاعات را بسیار کوتاه واز سوی دیگر حجم اطلاعاتی را که در معرض دید واستفاده مخاطب قرار می گیرد به گونه ای غیر منتظره دها برابر ساخته است . اینترنت با تسهیل تبادل اطلاعات نقش کلیدی در توسعه علم و فرهنگ ورشد وتحقق آن در سراسر جهان ایفا می کند پایین بودن هزینه های اتصال  برای سازمان واشخاص به اینترنت از دیگر جوانب مثبت این ابزار به شمار می روند گفتگو میان انسانها و، تمدنها ، وادیان از مسایلی است که این عصر ذهن بسیاری از متفکران را به خود مشغول کرده است با نزدیک شدن انسانها به یکدیگر از طریق اینترنت آنها می توانند مستقیم با هم  یکدیگر سخن بگویند و تمدن وآثار فرهنگی یکدیگر را به سادگی مطالعه ومشاهده کنند و هر کس از هر گوشه جهان با کمترین هزینه به میلیاردها   پایگاه  شبکه ای به ارز 800 میلیارد دلار دسترسی پیدا کند وضمن ابراز عقیده درباره آنها صدای خود را به دیگران برساند جنبه آموزشی. دانشکده ها به کمک اینترنت می توانند به سادگی پیوندهای محکم اینترنتی با دانشکده های هم سنخ در دانشگاههای تمام نقاط جهان برقرار کنند ودر طرحهای مشترک پژوهشی مشارکت نمایند ضمن آنکه محققان وپژوهشگران    می توانند بدون محدویتهای فیزیکی منابع مهم اطلاعاتی استفاده کنند آنان به سادگی با اتصال به شبکه ها اینترنتی در دانشگاهها ی مختلف وبزرگ دنیا می توانند از کتابهای الکترونیکی آنها که بسیار غنی اند بهره برداری کنند پیشرفتهای فناوری آزاد واطلاع رسانی چون اینترنت توانایی شهروندان وموسسات را برای تأثیر گذاری بر سیاستهای دولتها تا حد تصور نشدنی بالا برده است اینترنت در کشورما به سرعت در حال گسترش است چندی پیش وزیر آموزش وپرورش اعلام کرد بالغ بر سه هزار وهشتصد مدرسه در کشور به شبکه جهانی اینترنت وصل شده اند که اگر برنامه ریزی  مناسب برای قشر نوجوان و جوان جامعه با محتواو کیفیت عالی پیش بینی شود فرصت بسیار مناسبی در جهت کسب علم همراه باشناخت وبصیرت فرا سوی جامعه ما خواهد بود. ان شاء الله