عاشقی -3

غیبت کوتاه مقدمه اى براى غیبت طولانى

برگرفته از آثار آیة الله سید محمد کاظم قزوینی

واقـعـیـت ایـن اسـت که غیبت کوتاه مدت حضرت مهدى (ع ) نوعى آماده سازى براى غیبت طـولانـى بـود و غـیـبـت طـولانى اش مقدمه ظهور و حضور تمام عیار در جامعه انسانى و غیبت صغرى یک حالت میانه اى بود، میان ((غیبت کبرى )) و ((عصر ظهور)).
در غیبت ((کبرى )) رابطه گسترده و کامل امت با امام راستین و معصوم خویش گسسته است و در عـصـر ظهور، این رابطه بطور کامل برقرار، اما در غیبت صغرى نه آن است و نه این ، بلکه شرایط و وضعیت میانه اى حاکم بود.
تـوضـیـح مـطـلب ایـنـکه : پیش از غیبت صغرى مردم در هر کجا و هر زمانى که تصمیم مى گـرفـتـنـد مى توانستند با امامان معصوم (ع ) که معاصر آنان بودند، دیدار کنند در راه ، کـوچـه ، خیابان ، مراسم حج ، مکه ، منى و عرفات بى هیچ مانعى هر آنچه مى خواستند از آنان بپرسند و پاسخ همه مسایل دینى و معارف قرآنى و مشکلات زندگى خویش را بطور مستقیم و بى واسطه از آنان دریافت دارند.
این شرایط تا زمان حضرت هادى (ع ) ادامه داشت و آن هنگام بود که فشار از سوى استبداد بـر امـام هادى (ع ) بیشتر شد و تمامى حرکات ، دیدراها، روابط و فعالیتهاى آن گرامى بـا افـراد، زیـر ذره بـیـن حـکـومت بیدادگر عباسى قرار گرفت و انبوهى از جاسوسان و خبرچینان بر او گمارده شدند.
سـردمـداران بـنـى عـبـاس بـا ایـنـکـه بر اریکه قدرت تکیه کرده و همه پستهاى حساس و کـلیـدى را در دسـت داشـتـنـد، بـخـوبى مى دانستند که در جامعه ، توده عظیمى از مردم به مشروعیت آنان و حکومتشان ایمان ندارند و بر این باورند که خلافت اسلامى و رهبرى جامعه ، حـق شـرعـى و قـانـونـى امـامـان اهـل بـیـت (ع ) اسـت و هـمـه مـدعـیـان خـلافـت در طـول تاریخ به راه بیداد و باطل رفته و بطور غاصبانه تجاوزکارانه زمام امور جامعه اسلامى را به کف گرفته اند.
این واقعیت از دو جهت براى آنان مسلم و قطعى بود:
1ـ نخست اینکه :
سردمداران بنى عباس به خوبى امتیازات ، شایستگیها و ویژگیهاى امامان نور(ع ) را مـى دیـدنـد و مـى دانـسـتـنـد کـه آنـان هـم از نظر منشاء، ریشه و شرافت خانوادگى از چه بـرتـرى و شـکـوهـى بـرخـوردارنـد و هـم از نظر ارزشهاى معنوى همانند: دانش گسترده ، تـقـواى بـه مـفـهـوم واقـعـى ، شـایـسـتـگـى و بـرازنـدگـى ، اعـتـدال و قـداسـت در سـلوک و سـیـاسـت ، سـابقه نیک و آوازه بلند و خوشنامى در میان همه قشرها و زندگى سراسر افتخار و لبریز از فضیلتها و کرامتها... .
آرى ! در همه این میدانها، آنان هستند که در همه قرون و اعصار، برتر و بالاترند.
به علاوه ، آنان از ویژگیهاى امامت بهره ورند. ویژگیهایى چون : قدرت اعجاز و آیات و روایـاتـى کـه از جـانـب خـدا و پـیـام آورش در مـورد بـرگـزیدگى آنان به امامت جامعه و تـدبـیر امور و شئون انسانها رسیده و به حکم آنها امامت امت به آنان سپرده شده است و مى دانستند که این اصول خدشه ناپذیر یعنى :
شرافت بى نظیر خانوادگى ، شایستگى هاى بى همانند علمى و عملى ،
ویژگیهاى امامت ، همانند اعجاز و قدرت برآوردند معجزه .
و آیـات و روایـات رسـیده در مورد آنان ، کافى است که خلافت و امامت آنان را براى همگان ثابت ، دلهاى حق پذیر و شیفته دانش و تقوا و آزادى و عدالت را بسوى آنان جلب ، توده هـاى مـردم را بـه حـقـانـیـت آنـان مـعـتـقـد و مـعـتـرف و حـقـوق پایمال شده آنان را برایشان اثبات و بسوى آنان بازگراند.
2ـ از طرف دیگر
مـطـلب در مـورد ((بـنـى عـبـاس )) و زنـدگـى نـکـبـت بـار و ضـد اسـلامـى آنـان کامل به عکس بود.
چرا که آنان پس از گسترش و تحکیم پایه هاى قدرت و سلطه ظالمانه خویش بر نیمى از کـره زمین ، به گونه اى مست و مغرور گشتند که دیگر، نه به عواطف و احساسات مردم مـى انـدیـشیدند و نه از مخالفت و قیام مسلمانان مى هراسیدند و نه به حشم و نارضایتى توده ها، بها مى دادند و چرا چنین نباشد؟
چرا سردمداران بنى عباس با آن قدرت و امکانات عظیم ، از مردم بى سلاح و فاقد قدرت و امکانات بترسند؟
چرا دیگر از حرام خدا بپرهیزند و از گناهان و زشتیها دروى جویند؟
چرا به خواسته هاى سیرى ناپذیر نفس نپردازند؟ و چرا نداى شهوات خویش را با وجود همه وسایل و امکانات شهوت انگیز روحیه لذت جویى و بى بند و بارى ، پاسخ نگویند و عنان گسیخته در تمایلات نفسانى خویش ‍ نروند؟
بـر ایـن اساس بود که مفهوم خلافت عادلانه مورد نظر اسلام دگرگون گردید و جانشین پـیـامـبـر جـاى خـویـش را بـه عـنـصرى تجاوزکار و دیکتاتورى سپرده که تنها بر محور عیاشى و لذت جویى و سرکشى و فحشاء و زشتیها، مى چرخید.
مـجـالس گـنـاه و لهـو و لعـب ، محافل رقص و آوازه خوانى ، شب نشینیها و مشروبخواریها، مستیها و پستیها و جنونها، هر شب و هر بامداد و شامگاه در کاخهاى بیداد و آلوده سردمداران رژیم عباسى برپا شد و عنصر پلیدى که خود را رهبر و پیشواى جامعه اسلامى و جانشین پـیـامـبـر جـا مى زد به همراه انبوهى از اطرافیان آلوده و بدکار خویش در آن شب نشینیها و مـخـالف گـنـاه و فـحـشـا حـاضر مى شد و در حلقه اطرافیانى که جز خشنود ساختن خاطر خـطـیـر پـیـشـوا و خـلیـفـه و هـر چـه بـیـشـتـر فـراهـم آوردن وسـایـل فـسـق و فجور او، نقش و ماءموریتى براى خویش نمى ساختند به هر پلیدى دست مى یازید.
سوگمندانه ، علما و دانشمندان دنیا پرست و بداندیش نیز، به جاى ایستادگى در برابر این روند ارتجاعى و فجایع هستى سوز براى خلیفه مصونیت بى نظیر و سابقه دینى و شـرعـى تـراشـیـدنـد و چـنـیـن وانـمـود سـاخـتـنـد کـه ((خـلیـفـه )) و ((امـام بـاطـل )) در بـرابـر رفـتـار و کردار خویش بازخواست نمى گردد و هر آنچه انجام دهد، مورد سؤ ال قرار نمى گیرد و به گناه و جنایت خویش کیفر نمى شود.
او نماز بخواند و عبادت خدا کند یا گرد فحشا و گناه بگردد، مساوى است ، چرا که خلیفه اسـت و ره آورد و ثـمـره کـار و زنـدگـى و عـمـر خلیفه نه اداره امور تدبیر شئون جامه و تـاءمـیـن حـقـوق و آزادى و امنیت و فرهنگ و معنویت و آسایش ‍ و نجات توده ها و اندیشیدن در مـورد دیـن و دنـیاى مرد است ؛ بلکه کار و نقش او، همان فرو رفتن در شهوات و زشتیهایى است که ((بنى امیه )) و ((بنى عباس )) در آن فرو رفته بودند.
ارى ! تـنـهـا چـیـزى کـه خـاطـر خـطـیـر خـلیـفـه را بـه خـود مشغول مى داشت و گاه لذتها و بى بند باریها را در کامش تلخ و آنها را برایش گلوگیر مى ساخت وجود گرانمایه مشعلهاى هدایت و امامان نور(ع ) بود.
وجود کسانى که خداوند لباس قداست و پاکى ، تقواپیشگى و پرهیزکارى بر اندامشان پـوشـانـده بـود و آنـان را بـه شـایـسـتـه تـریـن صـفـات و پـرجاذبه ترین فضیلتها زیباترین ارزشهاى اخلاقى و انسانى آراسته بود.
خـلیـفـه هـمـواره بر این مى اندیشد که : چگونه بر این شخصیتهاى پاک و پرشکوه چیره شـود؟ بـتواند محبوبیت و معنویت عظیم آنان را در هم کوبد، خوشنامى و بلندآوازگى آنان را آلوده سـازد و تـلاش و کوشش اصلاحى و انسانى آنان و گرایش یاران و دوستداران و پیروان آن را به راه و رسم انسانى و اسلامى و الهى آنها، به صفر برساند.
آرى ! در ایـن شـرایـط سخت و در این جو وحشتناک بود که حضرت هادى (ع ) مى زیست . آیا بـیـنـش و حـکـمـت ، او را نـاگـزیـر نـمـى سـاخـت کـه بـراى زنـدگـى خویش شیوه خاصى بـرگـزیـنـد؟ شـیـوه اى کـه هـمـه جوانب خرد و تجربه و فرزانگى براى مصون ماند از شرارت و شقاوت و در همانحال به انجام رساندن مسئولیت خطیر و نقش عظیم امامت راستین ، در آن رعایت شود؟
بـر ایـن اسـاس بـود کـه آن گـرامـى در هـمـان شـرایـط کـه تـحـت فـشار و مراقبت شدید جاسوسان خلافت بود و سایه شوم حکومت ترور و وحشت بر او و هر دوستدار خاندان وحى و رسـالت کـه بـا او در ارتـبـاط بـود، سـایـه افـکـنـده بـود، آن گـرامـى در هـمـانـحـال بـا درایـت و تـدبـیـر بـى نـظـیـر مـى کـوشـیـد تـا بـر اوضـاع و احـوال مـراقـب و مـسـلط بـاشـد و در ایـن انـدیـشـه بـود کـه خـود و یـاران مـکـتـب و آرمـان اهل بیت (ع ) را از فشار و اختناق بیشتر رهایى بخشد.
مـا در روزگـار خـویـش ، بـرخى از نمونه هاى آن فشارها و رنجها را دیده ایم . خود شاهد هـسـتـیـم کـه چـگونه زورمندان و سلطه گران هزار و یک حساب براى شخصیتهاى برجسته مـردمـى و مـذهـبـى و بـرخـوردار از مـوقعیت اجتماعى و سیاسى باز مى کنند و چگونه براى بـدسـت آوردن انـدک اطـلاعـات احـمـقـانـه و بـى ارزش ، تـدابـیـرى عـریـض و طـویـل مـى انـدیشند و آن را از مسایل مهم و درجه اول جامعه ، قلمداد مى کنند به مقامات بالا گزارش مى برند، چنانکه گویى اسرار بزرگ نظامى دشمن را کشف کرده و یا...
از همین جا باید اندیشید که شرایط در روزگار امامان معصوم (ع ) چگونه بود و زورمندان بیدادگرى که آن بزرگواران را اولین و آخرین و جدى ترین خطر براى سلطه ظالمانه خـویـش مـى دیـدند، با آنان چگونه رفتار مى کردند، چرا که سلطه گران به روشنى ، عـشق و ایمان مردم را به امامان نور(ع ) مى دیدند و در اوج یقین بودند که آنان بر قلبها حـکـومتى کنند عشق و شور توده هاى مردم به آنان عشق و شور مذهبى و عقیدتى است . عشق و شورى است که از هر علاقه ، پیوند و عشقى پرتوانتر، سختتر و کارسازتر است .
و ایـن امتیازى است که حکومتگران با وجود قدرت و امکانات گسترده خویش از آن بى بهره بـودنـد، آنـان تـنها بر کالبدهاى مردم حکومت مى کردند و نه بر دلها و قلبها، به زور سرنیزه و با منطق و سیاست مشت آهنین ، حکم مى راندند و نه با منطق دین و قانون و مقررات عادلانه و انسانى و عنصر دگرگونساز مهر و وفا و صفا و ایمان و پروا...
آرى ! آنها به نام دین حکومت مى کردند و به دروغ خود را خلیفه و جانشین پیامبر خدا(ص ) مـعـرفـى مـى کـردنـد چـرا کـه رهـبـرى اسـلامـى کـه از همان نخستین روزهاى درخشش اسلام شکل گرفته بود، در وجود گرانمایه پیامبر(ص ) تبلور داشت .
آن حـضـرت ، زمـامـدار جـامـعـه ، فـرمـانـده و رهبر مردم بود و قدرت قانونگذارى و اجراى مقررات و اداره کشور، به دست با کفایت او بود.
هـمو بود که فرمان جهاد با ستم را مى داد و زکات و حقوق مالى را مى گرفت ، مقررات و حـدود الهـى را برپا مى داشت و همه امور و شئون دینى و دنیوى جامعه را تدبیر و تنظیم مى کرد.
خـداونـد، ایـن رهـبـرى عـادلانـه و کـارسـاز را پـس از پـیـامـبـر بـه امـامـان مـعـصـوم اهـل بـیـت (ع ) واگـذر کـرد و مـقـرر فـرمـود کـه آنـان یـکـى پـس از دیـگـرى راه پـیامبر و مـسـئولیـتهاى خطیر او را، جز دریافت وحى ، به کف باکفایت خویش گیرند. اما آنچه نمى بـایـد مـى شـد اتـفـاق افتاد و قدرت پرستان با بازیگریها و بند و بستها و توجیه و تفسیرهاى جاه طلبانه ، زمام امور جامعه را به کف گرفتند و بر اریکه قدرت تکیه زدند و بـا سـلب امـکـانـات و آزادى و پایمال ساختن حقوق و حدود و مقررات آنان را از دخالت در امور و شئون و نجات و فلاح جامعه بازداشتند.
این حاکمان غاصب ، در طول این قرنها و عصرها همواره مدعى بودند که سیستم آنان خلافت اسـت و خـودشـان هـم خـلیـفـه و جانشین پیامبر، زیرا اگر آنان ادعا مى کردند که رژیمشان پـادشـاهى یا جمهورى است و خودشان نیز شاه یا رئیس جمهورند و نه خلیفه پیامبر، مردم مـسـلمـان بـخـاطـر ناسازگارى تمام عیار سلطنت استبدادى و جمهورى ، با خلافت و رهبرى معنوى مورد نظر دین ، دیگر در برابر آنها سرفرود نمى آوردند.
بـه هـمـیـن جـهـت امویان ، عباسیان و... ادعاى خلافت مى کردند و خود را خلیفه پیامبر جا مى زدنـد تـا بـا ایـن بـازیـگـرى و فـریب بزرگ ، براى خود حکومت معنوى و رهبرى دینى و مـذهـبـى ثـابـت کـنـنـد و آنـگـاه بـا ایـن شـگـرد بـر جـان مـال و هـسـتـى و امـکـانـات مردم ، به گونه که خداى مردم باشند حکم برانند و امر و نهى کنند.
امـا حـقـیقت کاملا غیر از این بود و خلافت اسلامى به مفهوم واقعى و درست آن چیزى است که بـایـد در هـاله اى از قـداسـت و پـاکـى ، دیـن بـاورى و دیـنـدارى ، دانـش و بینش ، تقوا و پـرواپـیـشـگـى و دیـگـر شـایـسـتگیها و ویژگیهایى از این گونه باشد و این صفات و ویـژگـیـهـا در آن حـکـومـتگران خودکامه و مدعى خلافت و رهبرى اسلامى ، نبود که تاریخ درست و مستقل ، این واقعیت را تاءیید و گواهى مى کند.
و ایـن در حـالى بـود کـه هـمـه این ویژگیهاى شایسته و بایسته جانشینى پیامبر(ص ) و خـلافـت اسـلامـى ، به بهترین شکل و کاملترین صورت و زیباترین وجه ، بطور بسیار گـسـتـرده در وجـود گـرانـمـایـه امـامـان نـور(ع ) وجود داشت و این حقیقت را نیز تاریخ با رساترین صداى خویش طنین افکن ساخته است .