آیا نینی کوچولوها هم میتوانند کتاب بخوانند ؟
آیا نینی کوچولوها هم میتوانند کتاب بخوانند ؟
آیا نینی کوچولوها هم میتوانند کتاب بخوانند ؟
کودکان ، مطالعه ، خواندن
انسان در طول حیات خود کنجکاو است و میخواهد شناخت بیشتری از خود، دیگران ، محیط و عقاید و اندیشهها به دست اورد و مطالعه ، یکی از راههای تحقق این ارمان است و انسان زیر مجموعه ای از مطالعه به حساب میآید . انگیزههای خواندن میتواند گوناگون باشد. آموختن، کسب اطلاع و اگاه شدن و لذت بردن از مهمترین این انگیزهها به شمار میآید .
برای به وجود آوردن عادت های مطالعه ، شروع کار شاید از خانه باشد ؛ اما به طور حتم ادامه و پیشرفت این فرایند در مدرسه اتفاق میافتد . به ویژه مربیان تربیتی و معلمان مدارس بایستی به اهمیت ایجاد عادات مطالعه در کودکان واقف باشند و به یاری خانواده بشتابند .
یکی از اولین کار هایی که می توان در خانه انجام داد ، اهمیت دادن به خواندن کتاب برای تمام اعضای خانواده است . والدین باید از بدو تولد هم زمان با این کودک راه رفتن و سخن گفتن را آغاز می کند ، کتاب را در معرض دید او قرار دهند . کودک باید شاهد مطالعه افراد خانواده باشد ، تا حس کنجکاوی و رغبت کافی برای رفتن به سوی کتاب در او به وجود آید . اگر کودک لذت و شادمانی مطالعه راستین را احساس کند به اسانی ان را رها نخواهد کرد ، اما در درجه اول باید لوازم کافی و مناسب از جمله کتاب های خوب در اختیارش باشد . چگونه می توان از بچه هایی که هرگز پدر ومادر خود را در حال مطالعه ندیده اند ، انتظار داشت که نسبت به این پدیده حساس و کنجکاو باشند ؟
قدم بعدی این است که به کودکان ثابت کنید خواندن به خودی خود جالب و لذت بخش است .
این کار می تواند از سنین خیلی پایین شروع شود ؛ و چند روش برای این منظور وجود دارد :
1 – موقع خواب ، برای کودکانتان داستان بخوانید ، حتی اگر هر شب فرصت این کار را پیدا نمی کنید ، هر زمانی که فرصت داشتید این کار را انجام دهید .
2 – در طول روز برای کودک نوار قصه بگذارید و به او اجازه دهید که از طریق نوار با قصه همراه شود .
3 – از سنین پایین به بچه ها وسایل نوشتن بدهید . مداد ، کاغذ و مداد رنگی در اختیارشان بگذارید تا روی کاغذ هر چه دل شان می خواهد بکشند ، آن ها به این تجربه اولیه برای نوشتن نیاز دارند . این کار را می توانید با یک وایت برد (white board) یا تخته سیاه کوچک انجام دهید . حتی می توانید درباره چیز هایی که کودک می نویسد یا نقاشی می کند از او سوال کنید تا ذهنش نسبت به کاری که انجام می دهد فعال باشد .
4 – یک داستان را بارها و بارها برای فرزند تان بخوانید یا تعریف کنید . بچه ها دوست دارند یک قصه را بارها بشنوند تا تمام جزئیات ان را بشناسند و احساس کنند که با ان اشنا هستند . هنگام خواندن قصه گه گاه کلام خود را قطع کنید و از فرزند تان درباره قصه چیز هایی بپرسید ؛ برای مثال سوال کنید : « فکر می کنی حالا چه اتفاقی بیفتد ؟ » یا « تو کدام یک از حیوانات این قصه را دوست داری ؟ » اگر کودک نتوانست پاسخ درستی بدهد ، اشکالی ندارد مهم این است که با این پرسش ها او را به فکر کردن و یافتن راه حل تشویق کنیم .
5 – وقتی کودک به تماشا تلویزیون می نشیند ، شما هم توجه داشته باشید که چه برنامه ای را می بیند تا بعد ها درباره ان با او صحبت کنید . حتی ممکن است کودک سوالی درباره برنامه ای که دیده است داشته باشد . به او فرصت دهید که پرسش هایش را با شما در میان بگذارد .
6 – از سنین پایین سعی کنید که در مناسبت های ارزشمند به بچه ها کتاب هدیه کنید . با این شیوه آن ها کم کم می آموزند که کتاب هدیه ای ارزشمند است .
7 – اگر کودک تان در موردی رفتار نا مناسب و پرخاشگرانه نشان داد ، کتاب داستانی با همان موضوع یا موضوع های مشابه (درباره نافرمانی کودکان) پیدا کنید ، در محیطی امن و آرام ، کتاب را برای او بخوانید و نظرش را درباره شخصیت اصلی قصه جویا شوید . به وسیله کتاب کودک را ترغیب کنید که مسایل و حرف های خود را بازگو کند در این صورت به تدریج کتاب را دوست خود تلقی می کند و در آینده نیز در برخورد با مشکلات یا در هنگام تصمیم گیری های دشوار به سراغ کتاب خواهد رفت .
8 – کتاب خواندن قدرت تخیل را بالا می برد ، هر بار پس از خواندن کتاب برای کودک ، سعی کنید رفتار او را زیر نظر بگیرید و ببینید آیا در میان نقاشی ها و وسایل بازی او از جمله عروسک ها و خمیر بازی ، اثری از قصه ای که برای او خوانده اید وجود دارد ؟ مطمئن باشید که کودک در بازی ها و نقاشی های خود نسبت به آن چه در قصه شنیده اند ، واکنش نشان می دهند . شما می توانید با این شیوه خلاقیت آن ها را پرورش دهید .
بسیاری از نویسندگان ، کارگردانان و هنرمندان خلاق در دوران کودکی چنین وضعی داشته اند .
یادمان باشد که مطالعه و کتاب خواندن یکی از مهم ترین اصول آزادی و تفکر خلاق است . شما با ایجاد عادت مطالعه ، دنیای کودک خود را وسعت می بخشید ، گنجینه لغات او را گسترش می دهید و وی را قادر می سازید که احساسات خود را بهتر بیان کند و دیگران را نیز بهتر درک کند . تمام آن چه نیاز دارید ، پیدا کردن کتاب و زمان مناسب است و این که مطالعه را در زندگی کودک مهم جلوه دهید . چه طور است کار را از همین امروز با خرید یک کتاب خوب و خواندن قصه آن برای کودک تان شروع کنید ! می پرسید کتاب خوب از کجا پیدا کنیم ؟ کافی است که به یک کتاب فروشی معتبر مخصوص کودکان بروید و با گفتن سن فرزند تان ، از فروشنده راهنمایی بخواهید . مطمئن باشید که با این عمل ، امروز شما به خاطره ای خوب و مفید برای خود و کودکان تان تبدیل خواهد شد .
مطالعه کودکان از نوزادان تا سال های آغاز دبستان
نوزادان و بچه های خیلی کوچک
الف : در مواقع مختلف ، مثلا موقع عوض کردن پوشک ، حمام کردن ، غذا دادن یا بازی کردن با او حرف بزنید و برایش شعر و ترانه بخوانید.
ب : کتاب و کارت های آموزشی عکس دار با رنگ های روشن به او نشان دهید . یادتان باشد که در این سن کودک احتمالا از نگاه کردن ، انداختن و جویدن کتاب ها بیش تر از مطالعه لذت می برند . (بهتر است به جای کتاب های کاغذی معمولی از کتاب های پارچه ای یا پلاستیکی – کتاب حمام – که مخصوص بچه های کوچک تهیه شده و در بازار موجود است استفاده کنید . )
ج : برای افزایش دامنه لغات کودک هنگام تماشای کتاب ها از او سوال بپرسید ، مثلا بپرسید : « این چیه ؟ » یا « خرسه کجاست ؟ »
د : کلمات روی تابلو ها را در اماکن مختلف مثل پارک ، باغ وحش ، یا حتی در حین پیاده روی یا ماشین سواری به او نشان دهید .
ه : از زمانی که متوجه می شوید بچه به حروف روی اسباب بازی ها دقت می کند ، نام حروف را به او بگویید .
کلمات را بلند بخوانید و معنی آن ها برایش توضیح دهید .
کودکان نو پا
الف :کتاب خواندن قبل از خواب ، راه خوبی برای دل کندن از بازی های حرکتی و جست و خیز ، و پذیرش زمان استراحت و خواب است . کودکان نو پا ممکن است از شما بخواهند بارها و بارها داستان مورد علاقه شان را برای شان بخوانید . آن ها ممکن است کلمات و تصاویر را با هم مرتبط کنند و اگر شما هنگام کتاب خواندن مکث کنید خودشان جای خالی کلمات را پر می کنند .
ب : بگذارید کودکان همراه با شما لیست خرید بنویسند . ممکن است آن ها بخواهند مرتب کردن شمارش پول ها را در دست شما ببیند و انجام سایر کار های خرید روزانه را تقبل کند .
ج : گردش های کوتاه به محل های جدید داشته باشید و درباره آن چه در اطراف تان می گذرد با کودک صحبت کنید . اگر امکان دارد در مورد رویداد های مشابه ، قبل و بعد از برگشت مطالعه کنید .
د : برای بچه ها یادداشت و نامه بنویسید و روی در یخچال بچسبانید ! نام ها و کلمات را برایش هجی کنید تا آرام آرام با آن ها آشنا شود .
کودکان پیش دبستانی
الف : کودکان را تشویق کنید که گام به گام به دستور العمل های نوشته شده عمل کنند (مثل دستور العمل های کاربرد وسایل و نظایر آن) یا به خواندن برچسب کالای در فروشگاه ترغیب شان کنید .
ب : در حدود چهار و پنج سالگی کودکان ممکن است شروع به پرسیدن سوال درباره نوشته های کتاب ها بکنند . کتاب هایی که دارای عکس های با زیر نویس نام اشیا کمک می کنند که کودک رابطه بین کلمات و اشیا را راحت تر در یابند .
ج : با کارت های عکس دار با او کارت بازی کنید ، البته به خاطر داشته باشید که در این سن ممکن است کودک همیشه طبق قاعده بازی نکند !
د : مجموعه ای از چیز های مختلف را فراهم کنید تا از این طریق کودکان خواندن و نوشتن را با بازی تجربه کنند ، مثلا بلیت اتوبوس ، کارت تبریک و چیز هایی از این دست را در اختیار او بگذارید .
دانش آموزان ابتدایی
الف : همراه کودک تان به مطالعه ادامه دهید ،به ویژه پیش از خواب ، و حتی اگر کودک خواندن را آموخته است .
ب : طبق برنامه مشخصی به طور منظم به کتاب خانه بروید ، این کار باعث می شود که کتاب بخشی از زندگی کودک بشود . به کودکان نشان دهید که شما نیز برای کسب اطلاعات و لذت بردن ، کتاب و مجله مطالعه می کنید .
ج : به قصه هایی که کودکان می نویسند هم چنان که به لطیفه ها و چیستان هایشان گوش می کنید ؛ گوش فرا دهید . آن ها را ترغیب کنید که نظرات خود را در مورد موضوعات مختلف بنویسند .
د : با آن ها بازی با کلمات و بازی جمله سازی بکنید .
خصوصیات رشد کودکان 6 و 7 ساله در ارتباط با مطالعه
رشد ذهنی و روانی کودک مبتنی بر رشد جسمی اوست لذا دانستن نحو رشد جسمی کودک جهت سهولت تصمیم گیری و تقسیم بندی بین گروه های سنی تنها روشی برای ساده کردن تصمیم است و گرنه می توان کتاب های گروه بالا تر یا پایین تر را با توجه به خصوصیات رشدی هر کودک برای او تهیه یا پیشنهاد کرد .
گروه سنی ب : سال های اغاز دبستان ( کلاس های اول ، دوم ، سوم ) است . کودکان در این دوره علاقه مند به درک مفاهیم از طریق تجربه هستند . کتاب می تواند به آن ها کمک کند تا ابعاد مختلف یک مفهوم را کشف کنند . در این مرحله انتخاب صحیح بر اساس درک واقعی نوع نیاز ها و خواسته های این گروه سنی موفق ترین عامل برای علاقه مند شدن به خواندن و تداوم آن خواهد بود . کودکان در این سن از بازی های تخیلی و کتاب هایی درباره بازی ها لذت می برند و حتی از بازی کردن در داستان های کوتاه خوششان می آید . کودکان در این سن و سال با توجه به افزایش توجه و تمرکزشان بر مسایل از داستان هایی لذت می برند که در آن ها موجودات بی جان شخصیت پیدا می کنند . آن ها به خصوص حیوانات سخن گو را دوست دارند . هر چند از داستان کوتاه لذت بیش تری می برند اما داستان های بلند در صورتی که هر فصلش مطلبی را تمام کند نیز مورد علاقه کودکان است . کودکان در این دوره خواندن و نوشتن را می آموزند و در هنگام مطالعه با سرعت شخصی خود پیش می روند . بهتر است اولین تجربه هایشان در مطالعه لذت بخش و موفقیت آمیز باشد . در این مرحله ، کتاب ها باید با دقت فراوان نوشته شوند . زیرا عدم تعادل در نوشته ، کلمات دشوار و دور از ذهن ، توصیف های طولانی ، تشبیهات عامیه ، اصطلاحات نا مفهوم و خارج از دایره تجربه کودک او را در نخستین گام ها از خواندن مستقل ، بیزار وحتی متوقف می کند و کشش لازم برای ایجاد علاقه مندی به مطالعه را از بین می برد .
نتیجه گیری
با توجه به این که کودکان از لحظه ای که به دنیا می آیند به دنبال کشف و شناسایی محیط پیرامون شان هستند و یک سالگی تمام کار های تقلیدی را آغاز می کنند و از محیط الگو سازی می کنند ، لازم است والدین آن ها را با کتاب و مطالعه مانوس سازند و آن ها را تشویق به مطالعه کنند تا فرهنگ مطالعه را هر چه بیش ترآموزش ببینند و برای رشد و شکوفایی استعداد ها و کشف علایق خود آماده شوند و در ساختن جامعه ای آباد نقش موثری را ایفا کنند